Nowy - stary ustrój szkolny czyli gorsze szanse i ograniczane aspiracje

Na stronie MEN jest informacja, że do 31 marca br. powinno być podjętych 2858 uchwał w sprawie dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego, w tym:

• 380 przez rady powiatów – uchwał w sprawie dostosowania sieci szkół ponadgimnazjalnych, specjalnych i ponadpodstawowych do nowego ustroju szkolnego (314 podjętych przez powiaty i 66 przez miasta na prawach powiatów); 
• 2478 przez rady gmin – uchwał w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i sieci gimnazjów do nowego ustroju szkolnego (zgodnie z podziałem administracyjnym w Polsce są: 302 gminy miejskie, 1555 gmin wiejskich i 621 gmin miejsko-wiejskich). 

Do kuratorów oświaty wpłynęło do zaopiniowania w sumie 2815 uchwał w sprawie dostosowania sieci szkół, z czego 377 od powiatów (99,21 proc.), a 2438 ze strony gmin (98,39 proc.). Z tego wynika, że swojego ustawowego obowiązku nie dopełniły 3 powiaty oraz 40 gmin.

Poza tym MEN informuje, że kuratorzy oświaty zaopiniowali wszystkie nadesłane do nich uchwały i żadna z nich nie otrzymała opinii negatywnej. Jednak spora część opinii była warunkowa (na stronie MEN nie podaje się, jaka to duża część) - kuratorzy wskazywali konkretne potrzeby zmian w projektach. Ich "ręczne sterowanie" różnie było przyjmowane przez samorządowców.

Większość samorządów zaplanowała podjęcie ostatecznej uchwały, która powinna być zgodna z wytycznymi kuratora, na sesjach rady w ostatnich dniach marca.

Przy procedurze przewidzianej ustawą dotyczącej podejmowania uchwał w sprawie dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego, potrzebna jest współpraca przygotowujących uchwałę urzędników prezydenta, burmistrza, wójta lub starosty oraz głosujących nad nią radnych i opiniującego ją kuratora.

Znane są przykłady całkowicie pozytywnej opinii kuratora wobec przedstawionego przez gminę lub powiat projektu, ale ostatecznego głosowania radnych przeciwko temu projektowi, jak i zgodnego zdania w sprawie sieci szkół wójta i radnych, ale przeciwnej ich zdaniu opinii kuratora. Ustawa również takie przypadki przewiduje. Wtedy gimnazja "wygasają z mocy prawa". Jednak niepokój społeczny w takich wypadkach mocno rośnie. W najbliższych dniach dowiemy się, ile mamy w kraju takich miejsc szczególnego niepokoju:

1. brak przygotowania projektu uchwały w sprawie dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego (według komunikatu MEN z 30 marca to 43 samorządy); 
2. pomimo pozytywnego zaopiniowania przedstawionego projektu przez kuratora, negatywna ocena tego projektu przez radnych (przykładem są radni z powiatu kwidzyńskiego, gdzie jeszcze się tak zdarzyło?); 
3. przedstawienie przez kuratora zaleceń, które okazały się nie do przyjęcia dla samorządu (zdarzyło się tak w Łodzi, gdzie jeszcze?). 

Tak czy inaczej, najbardziej zaniepokojeni wdrażaniem zmian na ogół są rodzice uczniów będących obecnie w IV, V lub VI klasie, bo to ich najbardziej dotkną zawirowania organizacyjno-programowe. Także obecni gimnazjaliści moga być mocno niepewni swojego losu, szczególnie, gdy znajdą się w miejscu "wygaszanym" lub przyjdzie im z powodu słabych wyników w nauce repetować rok nauki.

Samopoczucie nauczycieli gimnazjów poprawia fakt wskazania im ich dalszych losów. Na przykład w Gdańsku każde gimnazjum ma przed sobą jedną z możliwości:

• połaczenie z sąsiadującą szkołą podstawową; 
• połaczenie z sąsiadującym liceum; 
• przekształacenie w szkołę podstawową; 
• przekształcenie w liceum. 

Nauczyciele każdego gimnazjum wiedzą, gdzie będzie ich szef, który planuje politykę kadrową na kolejne lata. Oczywiście może się za parę lat okazać, że zaplanowana obecnie sieć szkolna ma pewne mankamenty, że któreś zaplanowane w niej liceum czy szkoła podstawowa z różnych przyczyn nie bedzie robić odpowiednio dużego naboru. Jednak miasto jako pracodawca wykazało w tym momencie odpowiedzialną troskę o swoich pracowników - nauczycieli, którzy dzięki temu mogli poczuć się choć trochę bezpieczniej. Z pewnością ich poczucie bezpieczeństwa ma ogromne znaczenie dla atmosfery pracy i samopoczucia obecnych gdańskich gimnazjalistów.

Wielu rodziców na znak protestu przeciwko zmianom wprowadzanym w edukacji zdecydowało się nie posyłać dzieci do szkół 10-tego dnia każdego miesiąca. Sporo gdańskich szkół przystapiło do strajku 31 marca. Nazbierano mnóstwo podpisów za referendum. Być może protestujących byłoby jeszcze więcej, gdyby nie udało się osiągnąć po procesie lokalnych konsultacji w środowisku oświatowym zgody w sprawie dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego.

Zawirowania związane ze zmianami strukturalnymi z pewnością utrudnią w wielu miejsach codzienną troskę o jakość edukacji. Najbardziej poszkodowane mogą stać się dzieci z małych, biednych gmin wiejskich. Najpierw, przede wszystkim poprzez zniesienie obowiązku przedszkolnego pięciolatka, doprowadzono w takich gminach do tego, że wiele dzieci 5-letnich i młodszych nie korzysta z edukacji przedszkolnej, teraz ich szanse zostaną jeszcze pogorszone. Przedszkola pomagały osiągać gotowość szkolną, a gimnazja właśnie dla dzieci z takich gmin były ważnym oknem na świat, rozbudzały aspiracje edukacyjne, dawały wiarę we własne siły, odwagę w wybieraniu najbardziej konkurencyjnych szkół średnich.

Smuci myślenie "im gorzej, tym lepiej", jeśli chodzi o dobro oraz poczucie bezpieczeństwa uczniów i nauczycieli, dlatego smucą polityczne komentarze krytykujące samorządy starające się w tych trudnych realiach jak najlepiej ułożyć sieć szkolną czy krytykujące zaniepokojonych nauczycieli angażujących się - zgodnie z prawem - w działania protestacyjne. Dzięki pracy mądrych nauczycieli w wielu miejscach nadal będzie możliwa dobra edukacja i organizując szkoły oraz pracując w szkołach musimy dawać wyraz swojej odpowiedzialności za sprawy publiczne w każdy możliwy sposób - pomimo wszystko dokładać starań, aby dalej pomagać uczniom dobrze się rozwijać.